Veebedrijf in Stabroek moet vleesproductie stilleggen na te hoge PFAS-waarden

Archieffoto

STABROEK – Een veebedrijf uit Stabroek heeft de volledige vleesproductie moeten stilleggen. Bij een controle bleek dat er te veel PFAS in het vlees zat, waardoor dat vlees niet mag terechtkomen in de voedselketen. Vier andere landbouwbedrijven in Stabroek staan onder verhoogd risico.

Het veebedrijf kreeg in november 2023 bezoek van het Federaal Agentschap voor Voedselveiligheid om te laten weten dat ze in oktober al een onaangekondigde controle had gedaan op een koe van het bedrijf. In die koe zaten te hoge PFAS-waarden, maar het bedrijf noch het slachthuis werd toen ingelicht. Het vlees met PFAS moest uit de winkel gehaald worden met veel schade voor het slachthuis en het bedrijf als gevolg.

Het bedrijf bevindt zich in de ‘no regret-zone’. Na het PFAS-schandaal van 3M in Zwijndrecht zijn in Vlaanderen enkele zones ingesteld met verhoogd risico op PFAS, waaronder Hoevenen en delen van Stabroek.

Bij een controle in november in het veebedrijf werd er te veel PFAS gemeten in het grondwater. Het begin van een lange, ellendige reis voor het veebedrijf. “Door die hoge waarden heeft het Agentschap beslist om het bedrijf te blijven controleren en bij elk onderzoek zat er opnieuw te veel PFAS in het vlees.”

Door die controles lag niet alleen de productie van hun vlees stil, maar kreeg het bedrijf ook hoge kosten opgelegd. “Transportkosten, kosten van het slachthuis, kosten van het onderzoek en zo kan je blijven doorgaan”, vertelt het bedrijf. “Uiteindelijk zijn we gestopt met de koeien naar het slachthuis te brengen en nu moeten we ze euthanaseren. Dat is goedkoper.”

Het veebedrijf kan wel hun melkproductie voortzetten en voor hun kalveren was er ook geen probleem. “Die kalveren die geboren worden blijven in de stal tot ze verkocht worden. Ze komen dus niet in de buitenlucht en nemen geen PFAS op. Maar door het stoppen met vleesproductie, verliezen we een groot deel van ons inkomen en het Federaal Agentschap laat ons gewoon aan ons lot over. We krijgen niets terug en moeten onze plan trekken.”

Onderzoek

Het Federaal Agentschap voor Voedselveiligheid stelt het landbouwbedrijf zelf verantwoordelijk voor de hoge PFAS-waarden. “Dat is eigenlijk absurd, want je weet dat die landbouwers zelf geen PFAS in hun beesten gaan spuiten. Die PFAS komt vanuit de lucht gewaaid in het water en het gras en op die manier krijgen die koeien dat binnen”, vertelt burgemeester Rik Frans.  

Het bedrijf heeft nu een advocaat op de zaak gezet om de juiste schuldenaar aan te duiden. “We zitten in een straal van 10 kilometer van 3M in Zwijndrecht en Indaver ligt vlak bij onze gemeente”, beseft de burgemeester. “Wie de verantwoordelijkheid heeft, valt moeilijk te zeggen.” Er zijn dan ook veel onderzoeken geweest of aan de gang om de kwaliteit van de grond in Stabroek te controleren.

“Sinds het 3M-schandaal is hier al een oriënterend onderzoek geweest. Nu hebben OVAM en Indaver vier bodempijlbuizen op verschillende plaatsen in de Stabroekse grond gestoken om de bodem- en grondwaterwaarden te meten. OVAM zou eind mei met resultaten komen.”

Heel wat inwoners klagen al langer over de productie van Indaver en de gevolgen daarvan, maar vorige week kreeg het chemiebedrijf nog een nieuwe vergunning. “Dit verhaal doet terug heel wat vragen over Indaver naar boven komen bij onze inwoners, maar we zullen het onderzoek van OVAM moeten afwachten.” 

Burgemeester Rik Frans hoopt dat het onderzoek meer duidelijkheid brengt voor de betrokken landbouwers. “Voor het getroffen veebedrijf en voor andere landbouwers die in de toekomst misschien ook wel slachtoffer worden, hoop ik dat er snel een oplossing komt. Eigenlijk zouden ze recht moeten hebben op financiële steun, zoals de slachtoffers van 3M. Het is belangrijk dat ze wat toekomstperspectief krijgen.”

Vier bedrijven onder toezicht

Ondanks het veebedrijf in november op de hoogte werd gebracht van de controles, duurde het nog enkele maanden voor het gemeentebestuur op de hoogte was. “Pas in februari zijn er enkele vragen naar boven gekomen in de gemeenteraad, maar we hebben van het bedrijf noch van het Agentschap een officieel schrijven gekregen over de problemen.”

Pas enkele weken geleden nam het veebedrijf contact op en hadden de landbouwers een gesprek met burgemeester Rik Frans. De burgemeester kreeg na enkele pogingen dan toch een antwoord van het Agentschap. “Een viertal bedrijven zijn onder verhoogd risico geplaatst”, stond onder meer in het antwoord te lezen.

De bedrijven staan niet onder toezicht van het Agentschap, omdat er geen indicatie is dat ze producten in de voedselketen brengen die niet aan de EU-normen voldoen. “Maar de bedrijven staan wel hoger gerangschikt op de lijst voor controles bij het slachthuis. Dat wil niet zeggen dat ze sowieso stalen zullen afnemen bij hun vlees, maar de kans wordt wel groter.” Als de waarden in het vlees niet voldoen aan de EU-normen, kan het Agentschap wel maatregelen opleggen.

Joppe De Hert